GNAWA FESTIVAL WERKT AAN INCLUSIE EN DIVERSITEIT
HET DOEL VAN HET PROJECT
MJG is initiatiefnemer van Gnawa Festival. Ook al wonen in Den Haag 29.000 mensen met een Marokkaanse achtergrond -5,7 % van de bevolking- toch zijn het aantal activiteiten qua Marokkaanse cultuur en Afrikaans erfgoed minimaal. Onze cultuur is op Haagse podia onder gerepresenteerd. De zogenaamde wereldmuziek die geprogrammeerd wordt is voornamelijk oude muziek voor een wit publiek. Onze achterban luistert daar niet naar. Wij veranderen dat en voegen onze cultuur toe. Want er is nog veel te ontdekken. Als je er voor openstaat. Het doel van Gnawa festival is om die kracht, samen met partners in de stad en partners van over de hele wereld over te brengen.
De eigen cultuur is belangrijk om het hoofd boven water te houden in de confrontatie met andere culturen. Voor deze opgave staan ook de Marokkaanse Hagenaren. De eigen cultuur biedt steun bij onzekerheden en twijfels bij interactie met de ander. Het is een basis waarmee velen zich dienen en horen te identificeren zonder dat zij daarbij het gevoel van tweederangs burgerschap ervaren. Door identiteitsversterking krijgt extremisme minder ruimte. Den Haag heeft last heeft van deze ideologieën, zeker kwetsbare jongeren. Ruimte voor de eigen identiteit is een voorwaarde om goed te kunnen samenleven. Het vieren van de Noord en West Afrikaanse cultuur werkt identiteitsversterkend voor Marokkaanse Nederlanders. Het stimuleert verdraagzaamheid bij andere groepen en stimuleert verbondenheid met West-Afrikaanse diaspora gemeenschappen.
Het bevorderen van de contacten tussen Marokkanen en niet Marokkanen en het wegnemen van irrationele onveiligheidsgevoelens, angst en vooroordelen bij vele Hagenaars is een voorwaarde voor een geslaagde integratie en participatie van de Haagse Marokkanen. Daarbij is het belangrijk om de positieve uitstraling van Den Haag als ongedeelde stad te benadrukken, een stad waar de waarden van tolerantie, acceptatie en respect tussen alle Hagenaars heersen, een stad waar ieder een volwaardige Haagse burger is. We benadrukken met Gnawa Festival de positieve kanten van de Haagse multiculturele samenleving als een ongedeelde stad. Het Gnawafestival viert de rijke cultuur die tot slaaf gemaakte brachten naar Marokko en daar is omarmd als immaterieel erfgoed die vrijheid, heling en tolerantie uitdraagt. Dit komt tot uitdrukking in concerten/literatuur/dans/rituelen van verschillende stromingen die vrijheid voorop stellen. Zo ook in Den Haag!
DE ARTISTIEKE VISIE
Wij gaan uit van wat Gnawa is en van wat het kan worden. Gnawa betekent drie dingen tegelijkertijd. Vaak worden ze door elkaar gehaald. Ten eerste verwijst het naar de tot slaaf gemaakte zwarte mensen uit West-Afrika. Zij werden door de Berbers ignawen genoemd, wat “doofstomme mensen” betekent. Ze kregen die naam omdat ze een andere taal spraken.
Ten tweede verwijst Gnawa naar de religieuze en spirituele opvattingen van die groep. Zij roepen Bilal al Habasji aan, de zwarte discipel van De Profeet, de derde moslim ter wereld en de eerste vrije slaaf. Hij was de eerste mens die de adhan, de oproep tot het gebed, liet klinken. Tevens was hij de eerste moslim in de Koran die te maken kreeg met racisme. Bilal liet Fatima, de dochter van de Profeet, met het geluid van zijn ijzeren ketens lachen.
Dat geluid klinkt nog steeds, want ten derde verwijst Gnawa naar de muziek en dans die bij de rituelen van de volgelingen van Bilal hoort. Deze mix van klassieke Islamitische Sufi gebruiken en pre-Islamitische animistische en sjamanistische Afrikaanse rites houdt de herinneringen aan de voorouders levend. De Gnaoua muziek maakt voornamelijk gebruik van drie instrumenten: castagnetten (craqeb), drums (tbel) en luiten (hajhouj). Men zingt vaak een of twee zinnen die over en weer worden herhaald. Dit kan non-stop enkele uren doorgaan, met een hypnotiserend effect en creëert een trance opwekkende sfeer.
Uiteraard is dans (kuyu) een integraal onderdeel van gnawa, want hoe kun je stilzitten en in trance raken? Tegelijkertijd is de jedba (trancedans), een combinatie van vliegensvlugge dans en acrobatiek, een fysieke herinnering aan het verleden. Het doel is om via de kuyu-technieken in een “mastered trance” te komen. Dit gebeurt doordat een voorganger het karakter van de geesten nadoet. Een artistieke raad toetst hiernaast of de programma’s voldoen aan vakmanschap, originaliteit en zeggingskracht. Waarnaast altijd de vraag gesteld wordt wat het product bijdraagt aan de Gnawa-cultuur.
Daarnaast staat voor het Europese Gnawafestival in Den Haag in dit speciale herdenkingsjaar het Marokkaanse slavernijverleden centraal waarbij de Arabieren de tot slaaf gemaakte van de Oostkust van Afrika door de Sahara heen met goederen op hun hoofden en ruggen naar Marokko toe lieten lopen. Die goederen kwamen ook in Nederland terecht in ruil voor Hollandse munitie tegen de Spanjaarden.
DE ORGANISATIE
MJG organiseert evenementen voor Haagse burgers en Nederlandse Marokkanen in het bijzonder. Focus ligt op de Noord-Afrikaanse cultuur. Wij versterken het Marokkaanse identiteitsgevoel. Tevens werken we aan wederkerigheid in de samenleving. Maar bovenal brengen wij een impuls aan het rijke Haagse culturele leven. Zo organiseren wij het Suikerfeest en het Amazigh nieuwjaar in de publieke ruimtes van het theater.
Andere Hagenaren krijgen middels podiumkunsten de kans zich te verdiepen in de culturen van niet-oorspronkelijke Nederlanders. Dit bevordert begrip. Wederkerigheid is essentieel voor sociale cohesie. Enerzijds versterken wij de identiteitsontwikkeling van Marokkaanse Nederlanders. Anderzijds bevorderen wij de verdraagzaamheid, het begrip en de saamhorigheid van niet-Marokkaanse Nederlanders ten opzichte van Marokkaanse Nederlanders. Een van de oorzaken van radicalisering en vervreemding is dat Marokkaanse Nederlanders zich tweederangsburger en ondergewaardeerd voelen. Hiermee spelen wij in op deze voedingsbodem. Het Marokkaanse Gnawa Festival is inspiratie, een ontmoetingsplaats voor verschillende culturen. Dit moet ook in Den Haag. Want ieder heeft zijn eigen identiteit, maar die identiteit is niet statisch. Identiteit kent twee aspecten. Enerzijds is het de weerslag van de verbondenheid met de eigen levensgeschiedenis en het eigen leven: iedereen maakt bepaalde ontwikkelingen mee, die ontwikkelingen beïnvloeden de identiteit. Anderzijds is identiteit de weerslag van de verbondenheid met anderen, de gemeenschap en de cultuur. Dit deel wordt gevormd door de culturele groep waartoe men behoort of waartoe men zichzelf rekent. Uit onderzoek blijkt dat Marokkaanse Nederlanders zich nergens thuis voelen, niet in Nederland en ook niet in Marokko. Het gros van de Marokkanen in Nederland heeft een Amazigh achtergrond maar kent die tolerante cultuur nauwelijks. Wanneer zij hun oorspronkelijke cultuur beter kennen, staan zij sterker in hun schoenen, wat identiteitsvorming en integratie bevordert.