Het doel van het project

MJG is initiatiefnemer van Gnawa Festival. Ook al wonen in Den Haag 29.000 mensen met een Marokkaanse achtergrond – 5,7% van de bevolking – toch zijn het aantal activiteiten qua Marokkaanse cultuur en Afrikaans erfgoed minimaal. Onze cultuur is op Haagse podia ondergerepresenteerd. De zogenaamde wereldmuziek die geprogrammeerd wordt is voornamelijk oude muziek voor een wit publiek. Onze achterban luistert daar niet naar. Wij veranderen dat en voegen onze cultuur toe. Want er is nog veel te ontdekken, als je er voor openstaat. Het doel van Gnawa Festival is om die kracht, samen met partners in de stad en partners van over de hele wereld, over te brengen.

De eigen cultuur is belangrijk om het hoofd boven water te houden in de confrontatie met andere culturen. Voor deze opgave staan ook de Marokkaanse Hagenaren. De eigen cultuur biedt steun bij onzekerheden en twijfels bij interactie met de ander. Het is een basis waarmee velen zich dienen en horen te identificeren zonder dat zij daarbij het gevoel van tweederangs burgerschap ervaren. Door identiteitsversterking krijgt extremisme minder ruimte. Den Haag heeft last van deze ideologieën, zeker bij kwetsbare jongeren. Ruimte voor de eigen identiteit is een voorwaarde om goed te kunnen samenleven.

Het vieren van de Noord- en West-Afrikaanse cultuur werkt identiteitsversterkend voor Marokkaanse Nederlanders. Het stimuleert verdraagzaamheid bij andere groepen en bevordert verbondenheid met West-Afrikaanse diaspora-gemeenschappen.

Het bevorderen van de contacten tussen Marokkanen en niet-Marokkanen en het wegnemen van irrationele onveiligheidsgevoelens, angst en vooroordelen bij vele Hagenaars is een voorwaarde voor een geslaagde integratie en participatie van de Haagse Marokkanen. Daarbij is het belangrijk om de positieve uitstraling van Den Haag als ongedeelde stad te benadrukken, een stad waar de waarden van tolerantie, acceptatie en respect tussen alle Hagenaars heersen. Het Gnawa Festival viert deze positieve kanten van de Haagse multiculturele samenleving als een ongedeelde stad.

Het Gnawa Festival viert de rijke cultuur die tot slaaf gemaakten brachten naar Marokko, waar het werd omarmd als immaterieel erfgoed dat vrijheid, heling en tolerantie uitdraagt. Dit komt tot uitdrukking in concerten, literatuur, dans en rituelen van verschillende stromingen die vrijheid vooropstellen – zo ook in Den Haag!

De Artistieke Visie

Wij gaan uit van wat Gnawa is en van wat het kan worden. Gnawa betekent drie dingen tegelijkertijd. Vaak worden ze door elkaar gehaald.

Ten eerste verwijst het naar de tot slaaf gemaakte zwarte mensen uit West-Afrika. Zij werden door de Berbers “ignawen” genoemd, wat “doofstomme mensen” betekent, omdat zij een andere taal spraken.

Ten tweede verwijst Gnawa naar de religieuze en spirituele opvattingen van die groep. Zij roepen Bilal al Habasji aan, de zwarte discipel van de Profeet – de derde moslim ter wereld en de eerste vrije slaaf. Hij was de eerste mens die de adhan, de oproep tot het gebed, liet klinken, en tevens de eerste moslim in de Koran die te maken kreeg met racisme.

Dat geluid klinkt nog steeds, want ten derde verwijst Gnawa naar de muziek en dans die bij de rituelen van de volgelingen van Bilal hoort. Deze mix van klassieke islamitische Sufi gebruiken en pre-islamitische animistische en sjamanistische Afrikaanse rites houdt de herinneringen aan de voorouders levend. De Gnawa muziek maakt voornamelijk gebruik van drie instrumenten: castagnetten (qraqeb), drums (tbel) en luiten (hajhouj). Men zingt vaak een of twee zinnen die herhaald worden, wat een trance-opwekkende sfeer creëert.

Dans (kuyu) is een integraal onderdeel van Gnawa: hoe kun je stilzitten en in trance raken? De jedba (trancedans) is een fysieke herinnering aan het verleden. Het doel is via de kuyu-technieken in een “mastered trance” te komen. Een artistieke raad toetst de programma’s op vakmanschap, originaliteit en zeggingskracht – en op hun bijdrage aan de Gnawa-cultuur.

Voor het Europese Gnawa Festival in Den Haag staat in dit speciale herdenkingsjaar het Marokkaanse slavernijverleden centraal, waarbij tot slaaf gemaakten van de Oostkust van Afrika door de Sahara heen naar Marokko werden gebracht. De goederen die zij droegen kwamen ook in Nederland terecht, in ruil voor Hollandse munitie tegen de Spanjaarden.

De Organisatie

MJG organiseert evenementen voor Haagse burgers en Nederlandse Marokkanen in het bijzonder. De focus ligt op de Noord-Afrikaanse cultuur. Wij versterken het Marokkaanse identiteitsgevoel en werken aan wederkerigheid in de samenleving. Maar bovenal brengen wij een impuls aan het rijke Haagse culturele leven. Zo organiseren wij het Suikerfeest en het Amazigh Nieuwjaar in de publieke ruimtes van het theater.

Andere Hagenaren krijgen middels podiumkunsten de kans zich te verdiepen in de culturen van niet-oorspronkelijke Nederlanders. Dit bevordert begrip. Wederkerigheid is essentieel voor sociale cohesie. Enerzijds versterken wij de identiteitsontwikkeling van Marokkaanse Nederlanders. Anderzijds bevorderen wij de verdraagzaamheid, het begrip en de saamhorigheid van niet-Marokkaanse Nederlanders ten opzichte van Marokkaanse Nederlanders.

Een van de oorzaken van radicalisering en vervreemding is dat Marokkaanse Nederlanders zich tweederangsburger en ondergewaardeerd voelen. Hiermee spelen wij in op deze voedingsbodem. Het Marokkaanse Gnawa Festival is inspiratie – een ontmoetingsplaats voor verschillende culturen. Want ieder heeft zijn eigen identiteit, maar die identiteit is niet statisch.

Identiteit kent twee aspecten: enerzijds de verbondenheid met de eigen levensgeschiedenis, anderzijds de verbondenheid met de gemeenschap en de cultuur. Uit onderzoek blijkt dat Marokkaanse Nederlanders zich nergens thuis voelen, niet in Nederland en ook niet in Marokko. Het gros heeft een Amazigh-achtergrond maar kent die tolerante cultuur nauwelijks. Door die cultuur beter te leren kennen, staan zij sterker in hun schoenen – wat identiteitsvorming en integratie bevordert.